Παρασκευή 24 Οκτωβρίου 2014

Σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout)

Όλο και πιο συχνά ακούμε σε συζητήσεις ατόμων σχετικά με την δουλειά τους τις εκφράσεις «είμαι έτοιμος να καταρρεύσω..», «έμεινα πάλι έως αργά στην δουλειά..», «δεν έχω πια προσωπική ζωή..», «έχω να κοιμηθώ μέρες μέχρι να ολοκληρώσω μια απαιτητική παρουσίαση..», «οι συνεχείς διορίες με πνίγουν..».
Όλο και περισσότεροι είναι αυτοί που παίρνουν καθημερινά δουλειά για το σπίτι, ελέγχουν συνεχώς το κινητό και το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο φοβούμενοι μήπως χάσουν κάποιο μήνυμα από την δουλειά. Η φιλοδοξία για καταξίωση μετατρέπεται πολλές φορές σε καταναγκασμό.
Στα σύγχρονα ανταγωνιστικά επαγγελματικά περιβάλλοντα αυξάνεται συνεχώς ο αριθμός των ατόμων τα οποία εξαιτίας της υπερβολικής «αφοσίωσης» στην δουλειά παρουσιάζουν διαταραχές της διάθεσης, διαταραγμένο ύπνο, δυσκολίες συγκέντρωσης και οδηγούνται σταδιακά στην επαγγελματική εξουθένωση.
Το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίζουν έντονα σήμερα οι ανεπτυγμένες δυτικές κοινωνίες με τα ιδιαίτερα ανταγωνιστικά και απαιτητικά εργασιακά περιβάλλοντα. Αποτελεί αντικείμενο έρευνας όλο και περισσότερων ερευνητών ανθρωπιστικών, κοινωνικών και επιστημών υγείας. Αλλά και πρόβλημα το οποίο καλούνται να προλάβουν και να αντιμετωπίσουν τα ίδια τα εργασιακά περιβάλλοντα, με στόχο να έχουν υγιείς και παραγωγικούς εργαζομένους.

Τι είναι το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout);
Ο όρος “ Burnout” ή επαγγελματική εξουθένωση χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Αμερική την δεκαετία του ’70. Παρότι σήμερα δεν υπάρχει ακόμη ένας κοινά αποδεκτός ορισμός για το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης συχνά αυτό ορίζεται ως η ψυχολογική και σωματική κατάρρευση η οποία προκαλείται εξαιτίας του επαγγελματικού τρόπου ζωής.
Ποια άτομα παρουσιάζουν συχνότερα επαγγελματική εξουθένωση;

Η επαγγελματική εξουθένωση συναντάται συνήθως σε
· άτομα που εργάζονται σε απαιτητικούς και ψυχοφθόρους επαγγελματικούς τομείς, όπως τομείς υγείας και οικονομίας.
· ιδιαίτερα φιλόδοξα άτομα.
· αυτούς για τους οποίους η δουλειά τους αποτελεί πάρα πολύ σημαντικό κομμάτι της ζωής τους.
· αυτούς που αναλαμβάνουν πολλές επαγγελματικές υποχρεώσεις για τις οποίες αρκετά συχνά αυτό-προτείνονται.
· αυτούς που έχουν την ανάγκη να αποδεικνύουν συνεχώς ότι κάνουν εξαιρετικά την δουλειά τους και αξίζουν.
Ποια είναι τα συμπτώματα της επαγγελματικής εξουθένωσης;

Τα συμπτώματα της επαγγελματικής εξουθένωσης εμφανίζονται σταδιακά, αρχικά με μικρότερη ένταση και συχνότητα η οποία αυξάνεται με το πέρασμα του χρόνου. Είναι σημαντικό ένα άτομο να παρατηρήσει τα σημάδια αυτά στον εαυτό του πριν φτάσει στην επαγγελματική εξουθένωση και να προλάβει τις συνέπειες της.
Τα συμπτώματα της επαγγελματικής εξουθένωσης περιλαμβάνουν:
• Συνεχής κούραση έως εξάντληση
• Συχνοί πονοκέφαλοι, μυϊκοί πόνοι, διαταραχές στο γαστρεντερικό σύστημα
• Διαταραγμένος, μη ξεκούραστος και επαρκής ύπνος
• Μειωμένη όρεξη ή υπερβολική κατανάλωση κακής ποιότητας φαγητού
• Μειωμένη ενεργητικότητα
• Αίσθηση μοναξιάς και αβοήθητου
• Μειωμένη, κακή διάθεση
• Ευερεθιστότητα, επιθετικότητα απέναντι στους άλλους
• Αίσθηση αποτυχίας, ανικανότητας
• Μειωμένη ικανοποίηση και ευχαρίστηση
• Απομόνωση από την οικογένεια και τους φίλους, έλλειψη κοινωνικής ζωής
• Μειωμένη απόδοση στην εργασία
• Προσπάθεια αποφυγής ευθυνών, αρμοδιοτήτων, εργασιών
• Χρήση ουσιών και αλκοόλ ως μέσο ανακούφισης
Οι Herbert Freudenberger και Gail North χώρισαν την πορεία προς την επαγγελματική εξουθένωση σε δώδεκα (12) στάδια. Τα άτομα που εμφανίζουν επαγγελματική εξουθένωση μπορεί να περάσουν απο όλα ή απο κάποια στάδια, ενώ μπορεί επίσης να ξαναπερνάνε συνεχώς κάποια απο τα στάδια. Σύμφωνα με τα στάδια αυτά ένα άτομο παρουσιάζει σταδιακά περίπου την παρακάτω εικόνα.
1. Αρχικά έχει ανάγκη να αποδείξει ότι αξίζει
2. Έπειτα δουλεύει όλο και περισσότερo.
3. Αρχίζει να παραμελεί τις ανάγκες του.
4. Σε επόμενο στάδιο καταλαβαίνει ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα, αλλά δεν γνωρίζει το τι ακριβώς και έτσι ξεσπά με λάθος τρόπους.
5. Επαναπροσδιορίζει τις αξίες του τείνοντας να πιστεύει ότι αυτό που αξίζει περισσότερο είναι η δουλειά με αποτέλεσμα να παραμελεί την οικογένεια, τους φίλους, την χαλάρωση και την διασκέδαση.
6. Στο έκτο στάδιο το άτομο αρνείται τα προβλήματα που προκύπτουν, αντιλαμβάνεται τους άλλους ως είτε τεμπέληδες, είτε ως υπερβολικά απαιτητικούς σε σχέση με την δουλειά και παρουσιάζει επιθετικότητα και κυνισμό απέναντί τους.
7. Σταδιακά αποσύρεται από κάθε κοινωνική επαφή, απομονώνεται, στρέφεται στο αλκοόλ και τις ουσίες για να ανακουφιστεί.
8. Στο όγδοο στάδιο το άτομο παρουσιάζει εμφανείς στους άλλους αλλαγές συμπεριφοράς, από δραστήριο, επικοινωνιακό, γεμάτο ενέργεια για δουλειά άτομο, γίνεται ένα άτομο ανασφαλές και παθητικό.
9. Αρχίζει να χάνει την επαφή με τον εαυτό του και τις ανάγκες του.
10. Όταν φτάσει στο δέκατο στάδιο το άτομο βιώνει ένα συναισθηματικό κενό το οποίο προσπαθεί να καλύψει συχνά με υπερκατανάλωση φαγητού ή με χρήση ουσιών και αλκοόλ.
11. Στο επόμενο στάδιο παρουσιάζει καταθλιπτικά συμπτώματα, όπως μειωμένη διάθεση, απάθεια, αίσθηση αβοήθητου και έλλειψη ελπίδας.
12. Και τέλος εμφανίζει το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης.

Πως να προλάβετε την επαγγελματική εξουθένωση
• Βάλτε όρια στον εαυτό σας. Μην κουράζετε υπερβολικά τον εαυτό σας, το μυαλό και το σώμα σας. Εάν υπερβάλλετε μετά από κάποιο χρονικό διάστημα δεν θα μπορείτε να αποδώσετε.
• Αποκτήστε ένα πρόγραμμα εργασίας. Μάθετε ποιες είναι ακριβώς οι αρμοδιότητές σας στον χώρο εργασίας, φτιάξτε ένα πρόγραμμα το οποίο θα σας βοηθήσει να οργανώσετε και θα φέρετε εις πέρας πιο εύκολα και αποτελεσματικά τις δουλειές σας. Μην αναλαμβάνετε περισσότερες υποχρεώσεις από αυτές που σας αναλογούν και μπορείτε να αντέξετε.
• Θέστε μικρούς και ρεαλιστικούς στόχους κάθε φορά. Θέστε τους στόχους που θέλετε κάθε φορά να πετύχετε και οργανώστε τους ανάλογα με την δυσκολία και την αναγκαιότητα να επιτευχθεί πρώτος.
• Υιοθετείστε υγιείς τρόπους διατροφής, κοιμηθείτε και βάλτε την άσκηση στην ζωή σας. Όταν τρώτε σωστά, κοιμόσαστε επαρκείς ώρες ώστε να ξεκουραστείτε και ασκείστε έστω λίγα λεπτά την ημέρα αποκτάτε περισσότερη ενέργεια και μπορείτε πιο εύκολα να αντιμετωπίσετε τις επαγγελματικές και προσωπικές δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν.
• Επιλέξτε μια ώρα την ημέρα και ¨ διακόψτε¨ την επικοινωνία… Κλείστε το κινητό και τον υπολογιστή.
• Υιοθετείστε μια ευχάριστη δραστηριότητα. Επιλέξτε μια δραστηριότητα η οποία σας ευχαριστεί και ξεκουράζει, η οποία όμως δεν έχει καμία σχέση με την δουλειά σας.
• Χαλαρώστε. Επιλέξτε μια ώρα την ημέρα και ασκηθείτε σε ασκήσεις χαλάρωσης, κάνετε ένα χαλαρωτικό μπάνιο, ακούστε την αγαπημένη σας μουσική, οτιδήποτε σας χαλαρώνει και ηρεμεί.
• Μάθετε να λέτε «όχι». Μην υποχωρείτε συνεχώς και μην δέχεστε να αναλάβετε μια δουλειά που δεν περιλαμβάνεται στις αρμοδιότητας σας, απλώς και μόνο επειδή σας το ζήτησαν και δεν θέλετε να αρνηθείτε για να μην δώσετε κακή εικόνα στους άλλους.
• Αφιερώστε χρόνο στους δικούς σας ανθρώπους, κρατείστε κοινωνικές επαφές. Η επικοινωνία με την οικογένεια, τους φίλους, τον/την σύντροφο βοηθά να χαλαρώσετε, να μοιραστείτε ευχάριστα και δυσάρεστα συναισθήματα, να βρείτε λύσεις σε προβληματισμούς, να βρίσκεστε σε επαφή με την πραγματική ζωή.

Καραπατσια Μαρία Ψυχολόγος, MSc-Ψυχοθεραπεύτρια

Πηγή: www.mkarapatsia.gr
Πατήστε εδώ για να κάνετε ένα "τεστάρισμα" του δικού σας Εργασιακού Στρες και Επαγγελµατικής Εξουθένωσης

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου